Vakantie aan de Noordzee-
Kom naar Baltrum!

Barnsteen

Geheimen op het spoor:
Barnsteen en Baltrum

Barnsteen was al in het stenen tijdperk populair materiaal: De vele prehistorische vondsten, met name die van Schwarzort (tegenwoordig Litouwen), de Romeinse werkplaatsen in Aquileja en de beroemde barnsteenstraten uit de Middeleeuwen zijn bewijzen m.b.t. de waardering van barnsteen in de klassieke Oudheid. De prijzen waren zo hoog, dat het wel eens gebeurde dat de prijs van een stuk barnsteen dezelfde was als de prijs van een slaaf en dat barnsteen soms een hogere waarde als goud had.

De Griekse ontdekkingsreiziger Pytheas von Massila reisde van 350 tot 320 voor onze tijd. Gedurende zijn reis kwam hij bij een barnsteeneiland dat in de Noordzee lag; hij noemde het ABALUS. De inwoners zouden de barnsteen in plaats van hout als brandstof gebruiken en het aan de buren, de Teutonen verkopen.

Andere geleerden zoals Diodorus Siculus noemen dit eiland ook BASILIA, ABALCIA, BALCIA, GLESARIA en GLAESARIA. In de tijd van keizer Augustus rond de geboorte van Christus, werden de Oostfriese einlanden "ELEKTRIDEN" genoemd; "elektron" is het Griekse woord voor barnsteen. Toentertijd werd met "barnsteenland" niet het Baltische Samland (tegenwoordig in Rusland) bedoeld, maar de Friese Noordzeekust.

Hoe de naam BALTRUM is ontstaan is niet helemaal duidelijk. Er is geen eiland in de Noordzee, waarvan de naam met BAL begint en dus komt men in de verleiding een verbinding tussen de naam BALTRUM en het legendarische barnsteeneiland ABALUS te leggen.

Tijdens de expeditie van Drusus in Germanië in het jaar 12 voor onze jaartelling, worden ook enkele eilanden aangedaan. Daarover komen we meer te weten via Plinius de Oudere, die als Romeinse officier te paard tussen 47 en 57 A.D. onder andere in het land van de "Chauken" (tegenwoordig Ostfriesland) was. Hij kende de kust na deze met zijn eigen ogen gezien te hebben. Van Plinius horen we: 23 eilanden zijn voor het kimbrische schiereiland (Jutland) bekend door Romeinse oorlogen. Hij noemt drie eilanden: BURCANIA (Borkum), GLAESARIA (door de Romeinse soldaten zo genoemd omdat dat de plaats was, waar een grote hoeveelheid barnsteen gevonden was) en ACTANIA. GLAESARIA wordt bij, resp. door de barbaren AUSTERAVIA genoemd.

Binnen de naam AUSTERAVIA valt ons RAV op; nog steeds is dit de Deense benaming voor barnsteen. Ook interessant: BALTIA, tijdens Plinius naam van een Noordeuropees eiland ("Meyers Konversationslexikon", 1910).

We weten, dat het continentaal plat van Baltrum in 1650 tot ver binnen de grenzen van het Norderney van vandaag reikte. Tot de 19^e eeuw zorgden grote stormvloeden ervoor, dat Baltrum van het voormalige noordwestelijke continentaal plat verdrongen werd en de hedendaagse positie innam. Wanneer dus AUSTERAVIA het barnsteeneiland van de "Oude" was, kunnen we aannemen, dat daarmee Baltrum bedoeld werd.

"Een sluier vormt zich over het verleden. Men kan veel beweren, maar niet bewijzen, noch positief, noch negatief. Maar men kan aanwijzingen verzamelen en wanneer ze als een mozaïek bij elkaar passen, dan kan men er wel van uit gaan, dat men een tipje van de sluier heeft gelicht."